استاندارد طلایی mpMRI و سیستم امتیازدهی PI-RADS در گروه فرجاد
چرا تشخیص سرطان پروستات م تحول شد؟
سرطان پروستات یکی از رایج‌ترین انواع سرطان در مردان است. تا همین اواخر، مسیر تشخیصی این بیماری اغلب با اتکا به سطح آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) و به دنبال آن، روش‌های سنتی بیوپسی تصادفی (Random Biopsy) همراه بود. این روش‌ها، بیماران را با مشکلاتی جدی روبرو می‌کردند: ۱. تشخیص بیش از حد (Overdiagnosis) تومورهای کم‌اهمیت که نیازی به درمان فوری ندارند و ۲. از دست دادن (Underdiagnosis) تومورهای تهاجمی که می‌توانند در نواحی صعب‌العبور پروستات پنهان شده باشند.
گروه فرجاد (Farjad Group) با درک این محدودیت‌ها، استاندارد طلایی جدیدی را در تشخیص پیشرفته این بیماری معرفی کرده است: تصویربرداری رزونانس مغناطیسی چندپارامتری (mpMRI) با تفسیر بر اساس سیستم جهانی PI- RADS. این رویکرد، تشخیص را از حدس و گمان به دقت هدفمند تبدیل می‌کند.
شما می توانید برای انجام این خدمت به مراکز تصویربرداری پزشکی طب آزما
و تابش پرتو
مراجعه کنید، برای گرفتن نوبت اینجا کلیک کنید.
۱. mpMRI: پنجره‌ای دقیق به ساختار سلولی
mpMRI پروستات فراتر از یک تصویربرداری آناتومیک ساده است. این تکنیک، با ترکیب چند توالی مختلف، اطلاعات عملکردی و فیزیولوژیک بافت پروستات را در اختیار رادیولوژیست قرار می‌دهد. این ترکیب شامل سه عنصر اصلی و حیاتی است:
۱.۱. توالی T2-Weighted (T2W) - نقش آناتومی
این توالی، ساختار داخلی پروستات را با جزئیات بالا نشان می‌دهد. در ناحیه محیطی (Peripheral Zone)، که محل رایج‌ترین نوع سرطان است، تومورهای بدخیم معمولاً به صورت مناطق تیره (Low Signal Intensity) در زمینه بافت سالم (روشن) دیده می‌شوند.
۱.۲. تصویربرداری انتشار محدود (DWI) - نقش عملکرد سلولی
DWI، میزان حرکت مولکول‌های آب در بافت را اندازه‌گیری می‌کند. در بافت‌های سرطانی، به دلیل تراکم بالای سلول‌ها و محدود شدن فضای بین‌سلولی، حرکت آب محدود می‌شود. این محدودیت، که با نقشه ADC (Apparent Diffusion Coefficient) کمی‌سازی می‌شود، یکی از حساس‌ترین نشانگرها برای تشخیص تومورهای با درجه تهاجمی بالا است.
۱.۳. تصویربرداری دینامیک افزایش کنتراست (DCE) - نقش عروق خونی
پس از تزریق ماده حاجب، توالی DCE رفتار جریان خون در ضایعات را بررسی می‌کند. تومورهای سرطانی، به دلیل نیاز بالا به مواد مغذی، دارای رگ‌زایی (Angiogenesis) بیشتری هستند و ماده حاجب را به سرعت جذب و دفع می‌کنند (Wash-in و Wash-out سریع) این الگوی دینامیک، در تمایز تومورها کمک‌کننده است.
۲. PI-RADS: زبان مشترک رادیولوژی و اورولوژی
برای استفاده بهینه از mpMRI، نیاز به یک سیستم امتیازدهی استاندارد وجود داشت. سیستم PI-RADS (Prostate Imaging-Reporting and Data System)، که توسط جوامع بین‌المللی رادیولوژی تدوین شده است، این نیاز را برآورده می‌کند. این معیار، یافته‌های mpMRI را به یک نمره ساده و قابل فهم (از ۱ تا ۵) تبدیل می‌کند تا اورولوژیست بتواند مستقیماً اقدام درمانی (مانند بیوپسی) را بر اساس آن برنامه‌ریزی کند. (منبع ۱: PI-RADS v2.1)
۲.۱. ساختار نمره دهی PI-RADS
نمره PI-RADS احتمال وجود سرطان کلینیکال سیگنیفیکانت (CS-PCa) اقدام بالینی توصیه شده
PI-RADS 1 & 2 بسیار پایین تا پایین (کمتر از ۱۰%) نظارت فعال (Active Surveillance) یا رها کردن بیوپسی.
PI-RADS 3 متوسط یا نامشخص (۲۵ تا ۴۰%) تصمیم‌گیری بالینی بر اساس PSA و نظر پزشک (شاید بیوپسی).
PI-RADS 4 & 5 بالا تا بسیار بالا (بالای ۶۰%) بیوپسی هدفمند ضروری است.
نمره ۴ و ۵ نشان‌دهنده ضایعاتی هستند که اهمیت بالینی دارند و باید به طور دقیق مورد نمونه‌برداری قرار گیرند. رادیولوژیست‌های گروه فرجاد با استفاده از این سیستم، تمرکز را بر شناسایی CS-PCa قرار می‌دهند.
۲.۲. اهمیت توالی محوری (Dominant Sequence)
در سیستم PI-RADS، توالی‌های DWI و T2W به عنوان توالی محوری شناخته می‌شوند؛ به این معنی که:
• در ناحیه محیطی (PZ)، نمره DWI/ADC تعیین‌کننده نمره نهایی است.
• در ناحیه ترانزیشن (TZ)، نمره T2W تعیین‌کننده نمره نهایی است.
این قانون، به استانداردسازی وضوح یافته‌ها کمک شایانی کرده است.
۳. بیوپسی هدفمند (Targeted Biopsy): اوج هم‌افزایی
بزرگترین ارزش mpMRI در قابلیت آن برای هدایت دقیق سوزن بیوپسی است. در گروه فرجاد، با استفاده از فناوری‌های بیوپسی همجوشی (Fusion Biopsy)، تصاویر mpMRI پیش از عمل، روی اولتراسوند لحظه‌ای منطبق می‌شوند.
این همجوشی تصویری (Image Fusion) تضمین می‌کند که به جای نمونه‌برداری تصادفی از ۱۲ نقطه استاندارد، نمونه‌برداری به‌صورت مستقیم و هدفمند از نواحی با امتیاز PI-RADS 4 و ۵ انجام شود.
مزایای بیوپسی هدفمند برای بیمار:
• تشخیص دقیق‌تر: نرخ تشخیص تومورهای تهاجمی را تا ۳۰ درصد افزایش می‌دهد. (منبع ۲)
• عوارض کمتر: نمونه‌برداری کمتر از مناطق سالم، عوارض جانبی را کاهش می‌دهد.
• جلوگیری از Overdiagnosis: از تشخیص و درمان بی‌مورد تومورهای کم‌اهمیت جلوگیری می‌کند.
۴. تعهد گروه فرجاد به پیشگامی در تشخیص
در Farjad Group، ما با سرمایه‌گذاری بر روی دستگاه‌های MRI با میدان بالا و آموزش تخصصی رادیولوژیست‌های خود در بالاترین استانداردهای PI-RADS، اطمینان می‌دهیم که:
1. کیفیت تصویر تضمین شده: تصاویر ما، وضوح و تفکیک‌پذیری لازم برای امتیازدهی دقیق PI-RADS را دارا هستند.
2. تفسیر تخصصی: گزارش‌ها توسط رادیولوژیست‌هایی تهیه می‌شوند که تجربه بالایی در ارزیابی PI-RADS و ارتباط آن با اورولوژیست‌ها دارند.
3. مدیریت جامع: تشخیص ما، گام اول در برنامه‌ریزی درمانی شماست؛ خواه نظارت فعال (Active Surveillance) باشد و خواه درمان رادیکال.
نتیجه‌گیری
mpMRI و سیستم PI-RADS، دیگر یک انتخاب نیستند، بلکه استاندارد مراقبتی در تشخیص سرطان پروستات محسوب می‌شوند. ما در گروه فرجاد، با ارائه این خدمات پیشرفته، متعهد به ارتقاء دقت تشخیصی و ارائه بهترین تجربه درمانی برای شما هستیم.
منابع و مراجع علمی:
1. ACR, AdME, ESR. PI-RADS Prostate Imaging-Reporting and Data System: Version 2.1. (2019). (منبع اصلی استانداردسازی)
2. Moore, C. M. G., et al. (2018). Targeted Prostate Biopsy: An International Consensus. European Urology.
3. Turkbey, B., et al. (2019). Multiparametric Prostate MRI in the Evaluation of Prostate Cancer. Current Radiology Reports.
