نرمی غضروف کشکک زانو (Chondromalacia Patella) چیست؟

زانو یکی از پرکارترین مفاصل بدن است که روزانه فشار زیادی را هنگام راه رفتن، دویدن، بالا رفتن از پله و حتی نشستن تحمل می‌کند. در میان مشکلات زانو، نرمی غضروف کشکک زانو یا Chondromalacia Patella یکی از شایع‌ترین دلایل درد جلوی زانو محسوب می‌شود. این عارضه که در زبان عامیانه به آن ساییدگی مفصل زانو نیز گفته می‌شود، بیشتر در جوانان، ورزشکاران و افراد پرتحرک دیده می‌شود. اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند منجر به آرتروز زودرس زانو و محدودیت حرکتی شود. خوشبختانه با تشخیص زودهنگام (به‌ویژه با کمک MRI زانو) و شروع درمان‌های مناسب مانند فیزیوتراپی زانو، استفاده از زانوبند طبی و اصلاح سبک زندگی، می‌توان روند بیماری را کنترل کرد و از عوارض جدی آن پیشگیری نمود.

 

غضروف کشکک لایه‌ای نرم، الاستیک و لغزنده است که در پشت استخوان کشکک (پاتلا) قرار دارد. این لایه همانند یک بالشتک ضربه‌گیر عمل می‌کند و حرکت کشکک روی شیار استخوان ران را آسان می‌سازد. در شرایط طبیعی، این لغزندگی مانع از اصطکاک بین استخوان‌ها می‌شود. اما زمانی که غضروف دچار تخریب یا نرمی شود، حرکت طبیعی کشکک مختل شده و درد، التهاب و احساس ساییدگی ایجاد می‌شود.

 

• درد جلوی زانو، مخصوصاً هنگام نشستن طولانی، دو زانو نشستن، یا بالا و پایین رفتن از پله

• احساس ساییدگی یا صدای تق‌تق (Crepitus) در هنگام خم‌کردن یا بازکردن زانو

• سفتی مفصل بعد از بی‌حرکتی طولانی (مثلاً بعد از تماشای فیلم یا رانندگی طولانی)

• ورم و التهاب اطراف کشکک

• احساس بی‌ثباتی یا ضعف زانو، به‌ویژه در ورزش یا هنگام برخاستن

این علائم در مراحل ابتدایی ممکن است موقتی باشند اما در صورت بی‌توجهی، دائمی شده و به کاهش کیفیت زندگی منجر می‌شوند.

 

• ورزشکاران: به‌خصوص دوندگان، فوتبالیست‌ها، بسکتبالیست‌ها و کسانی که پرش‌های مکرر دارند.

• جوانان و نوجوانان: به دلیل رشد سریع استخوان‌ها و گاهی ضعف نسبی عضلات ران.

• خانم‌ها: به علت تفاوت‌های آناتومیک لگن و زانو، احتمال ناهماهنگی حرکت کشکک بیشتر است.

• افراد با اضافه‌وزن: وزن زیاد، فشار بیشتری به مفصل زانو وارد می‌کند.

• مشاغل خاص: مانند کارگران یا افرادی که مجبور به زانو زدن یا نشستن طولانی هستند.

 

1. اختلال در راستای پا یا فرم غیرطبیعی زانو: پای پرانتزی، پای ضربدری یا چرخش نامناسب زانو هنگام راه رفتن.

2. ضعف عضلات ران: مخصوصاً عضله داخلی چهارسر ران (Vastus Medialis) که وظیفه هدایت کشکک را دارد.

3. اضافه‌وزن و چاقی: هر کیلوگرم وزن اضافه فشار بیشتری روی مفصل وارد می‌کند.

4. فعالیت‌های شدید یا تکراری: مانند دویدن طولانی‌مدت، پریدن یا نشستن در حالت نامناسب.

5. آسیب‌های قبلی زانو: ضربه یا دررفتگی کشکک می‌تواند زمینه‌ساز تخریب غضروف شود.

 

 

بسیاری از بیماران این دو اصطلاح را با هم اشتباه می‌گیرند.

• نرمی غضروف زانو بیشتر در افراد جوان و فعال رخ می‌دهد و به معنای آسیب یا نرم شدن غضروف است.

• آرتروز زانو بیشتر در سنین بالاتر دیده می‌شود و شامل تخریب پیشرفته سطح مفصل و تغییرات استخوانی است.

اگر نرمی غضروف زانو درمان نشود، می‌تواند زمینه‌ساز آرتروز زودرس شود.

 

• پیشرفت به سمت آرتروز زودرس زانو

• کاهش دامنه حرکتی و ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزانه

• آسیب دائمی به غضروف و استخوان زیرین

• ناپایداری مزمن زانو و افزایش احتمال آسیب‌های بعدی

 

پزشک با بررسی علائم، فشار روی کشکک و حرکات خاص، می‌تواند احتمال نرمی غضروف را تشخیص دهد.

MRI زانو یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای مشاهده وضعیت غضروف، التهاب و تغییرات ساختاری است. این روش غیرتهاجمی بوده و معمولاً برای تأیید تشخیص استفاده می‌شود.

در موارد خاص که MRI کافی نباشد، پزشک با آرتروسکوپی می‌تواند مفصل را مستقیماً مشاهده کند.

 

• استراحت و کاهش فعالیت‌های فشارآور

• کمپرس سرد و داروهای ضدالتهابی (NSAIDs)

• فیزیوتراپی زانو برای تقویت عضلات چهارسر ران و باسن

• اصلاح حرکات ورزشی و استفاده از زانوبند طبی

• کاهش وزن در صورت اضافه‌وزن

• اصلاح کفش‌های نامناسب و استفاده از کفش‌های استاندارد

 

• تزریق داخل مفصل با ژل هیالورونیک یا PRP برای کاهش التهاب و بهبود لغزندگی مفصل

• آرتروسکوپی برای برداشتن بخش‌های آسیب‌دیده غضروف

• جراحی باز یا پیوند غضروف در موارد بسیار شدید

 

• تمرینات کششی همسترینگ برای کاهش فشار روی کشکک

• تقویت عضله Vastus Medialis با حرکات ایزومتریک

• تمرینات تعادلی و کششی لگن برای بهبود راستای پا

• تمرینات کم‌فشار مثل دوچرخه ثابت یا شنا برای حفظ تحرک بدون آسیب

 

• گرم‌کردن و کشش قبل از ورزش

• انجام تمرینات تقویتی برای عضلات ران و باسن

• اجتناب از حرکات تکراری بدون آمادگی

• کنترل وزن

• استفاده از کفش و وسایل ورزشی مناسب