پریکاردیت چیست؟
پریکارد کیسه نازک دولایه و پر از مایعی است که سطح خارجی قلب را میپوشاند. متورم و قرمزشدن این پوشش نازک پریکاردیت نامیده میشود. این عارضه معمولا ناگهانی ایجاد میشود و ممکن است هفتهها تا ماهها طول بکشد. گاهی اوقات مایع اضافی در فضای بین لایههای پریکارد وجود دارد که به آن افیوژن پریکارد میگویند. ممکن است هر کسی دچار پریکاردیت شود، اما این عارضه در مردان ۱۶ تا ۶۵ساله شایعتر است.
انواع پریکاردیت
رایجترین انواع پریکاردیت عبارتاند از:
پریکاردیت حاد:
از جمله علائم پریکاردیت حاد بروز ناگهانی آن است. این عارضه معمولا بیش از ۳ هفته طول نمیکشد و ممکن است تشخیص تفاوت پریکاردیت حاد با درد ناشی از حمله قلبی دشوار باشد.
پریکاردیت مزمن:
نوعی التهاب پریکارد که ۳ ماه یا بیشتر پس از پریکاردیت حاد اولیه ادامه دارد.
پریکاردیت انقباضی:
نوع شدید پریکاردیت که در آن لایههای ملتهب پریکارد سفت میشوند و به هم میچسبند. پریکاردیت انقباضی عملکرد طبیعی قلب را مختل میکند و معمولا پس از چندین دوره پریکاردیت حاد ایجاد میشود.
پریکاردیت عفونی:
نوعی التهاب پریکارد که بر اثر نوعی عفونت ویروسی، باکتریایی، قارچی یا انگلی ایجاد میشود.
پریکاردیت ایدیوپاتیک:
پریکاردیتی که علت مشخصی ندارد.
پریکاردیت تروماتیک:
پریکاردیتی که بر اثر آسیب به قفسه سینه (مانند تصادف رانندگی) ایجاد میشود.
پریکاردیت اورمیک:
نوعی التهاب پریکارد که بر اثر نارسایی کلیه ایجاد میشود.
پریکاردیت بدخیم:
پریکاردیتی که بر اثر گسترش سلولهای سرطانی در بدن ایجاد میشود.
علائم پریکاردیت
رایجترین نشانه این عارضه درد قفسه سینه است. معمولا این درد:
• شدید و منقطع است؛
• در حالت نشسته یا خمشده به جلو کمتر میشود؛
• هنگام سرفهکردن، قورتدادن، نفس عمیق کشیدن یا صاف درازکشیدن شدیدتر میشود.
• تب؛
• تپش قلب؛
• سرفه خشک؛
• اضطراب یا خستگی؛
• تورم ساق و مچ پا (در موارد شدید)؛
• احساس درد در کمر، گردن یا شانه چپ؛
• سخت نفسکشیدن در هنگام درازکشیدن
تورم ساق و مچ پا یا تنگی نفس ناشی از ورزشکردن ممکن است از علائم پریکاردیت انقباضی باشند. در این شرایط پریکارد سفت یا ضخیم میشود، عضله قلب نمیتواند منبسط شود و عملکرد قلب مختل میشود. فشردهشدن قلب ممکن است باعث شود خون دوباره به ریهها، شکم و پاها برگردد و منجر به تورم و علائم نارسایی احتقانی قلب شود.
علل پریکاردیت
در ۹۰درصد موارد، علت پریکاردیت ناشناخته است. علل رایج پریکاردیت عبارتاند از:
• نارسایی کلیه؛
• آسیب به قفسه سینه؛
• سرطان غدد لنفاوی (لنفوم)؛
• نوعی عفونت ویروسی، باکتریایی، قارچی یا انگلی؛
• بیماریهای ژنتیکی مانند تب مدیترانهای خانوادگی (FMF)؛
• داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب میکنند (علت نادر)؛
• برخی از بیماریهای خودایمنی مانند لوپوس، التهاب مفاصل و اسکلرودرمی
شرایطی که احتمال ابتلا به پریکاردیت را افزایش میدهند عبارتاند از:
• حمله قلبی؛
• جراحی قلب باز (سندرم درسلر)؛
• کاتتریزاسیون قلبی یا فرسایش با فرکانس رادیویی (RFA)
این احتمال وجود دارد که التهاب پریکارد اخطار بدن در واکنش به این روشها باشد
تشخیص پریکاردیت
درد شدید در قفسه سینه و پشت شانهها که با نشستن و خمشدن کمتر میشود و درد قفسه سینه در هنگام نفسکشیدن، نشانههای اصلی پریکاردیت هستند. پزشک درباره علائم و سابقه پزشکی سؤالاتی خواهد پرسید و سپس با گوشی پزشکی به صدای قلب فرد گوش خواهد داد.
پوشش ملتهب پریکارد باعث ایجاد صدای مالش یا خشخشی میشود که به آن «مالش پریکارد» میگویند. ممکن است پزشک حین گوشدادن به صدای قلب، از فرد بخواهد به جلو خم شود، نفس خود را حبس کند و یکباره آن را بیرون دهد؛ در این شرایط صدای مالش پریکارد بهوضوح شنیده میشود.
همچنین بسته به میزان التهاب، ممکن است پزشک صدایی غیرمعمول را در ریههای فرد بشنود که نشانه وجود مایع در فضای اطراف ریه یا مایع اضافی در پریکارد اوست. آزمایشهایی که معمولا برای تشخیص پریکاردیت تجویز میشوند عبارتاند از:
• کاتتریزاسیون قلبی؛
• آزمایش خون برای بررسی نشانگرهای التهاب پریکارد؛
•
رادیولوژی قفسه سینه برای بررسی اندازه قلب و مایع درون ریهها؛
• اکو قلب یا کاردیوگرام برای بررسی عملکرد قلب و بررسی وجود مایع در اطراف قلب (افیوژن پریکارد)؛
•
امآرآی قلب برای بررسی مایع اضافی در پریکارد، التهاب یا ضخیمشدن پریکارد یا فشردهشدن قلب؛
•
سیتیاسکن برای بررسی کلسیم موجود در در پریکارد و تومورها و بیماریهای نواحی اطراف قلب؛
• نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG). تغییرات ضربان قلب از جمله علائم پریکاردیت در نوار قلب است.

درمان پریکاردیت
بسته به علت بیماری پریکاردیت، شما ممکن است به مصرف داروی آنتی بیوتیک و یا داروی ضد قارچ نیاز داشته باشید. اگر علائم شما شدید باشند، و بیشتر از دو هفته طول بکشند و یا علائم از بین بروند و دوباره برگردند، پزشک ممکن است یک داروی ضد التهابی به نام کلشی سین را برای شما تجویز کند. کلشی سین می تواند به کنترل التهاب کمک کند و از عود کردن مجدد پریکاردیت پس از هفته ها و یا حتی ماهها، جلوگیری کند.
اگر شما به مصرف دوز زیادی از ایبوپروفن نیاز دارید، پزشک ممکن است داروهایی را برای تسکین علائم گوارشی شما تجویز کند. اگر شما دوزهای زیادی از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی( NSAIDها) مصرف می کنید، عملکرد کلیه ها و کبد شما باید به طور مرتب تحت بررسی قرار بگیرد.
درمان پریکاردیت حاد
درمان پریکاردیت حاد ممکن است شامل دارو برای تسکین درد و التهاب (مانند ایبوپروفن و آسپیرین) باشد. اگر شما دارای پریکاردیت مکرر و یا مزمن هستید، حتی در صورتی که حال شما بهتر شود، ممکن است نیاز باشد که به مدت چند سال، داروی NSAID یا کلشی سین مصرف کنید. داروی ادرار آور معمولاً به آزاد شدن مایعات اضافی ایجاد شده با پریکاردیت انقباضی کمک می کند. اگر شما مشکل ضربان قلب دارید، با پزشک در مورد روند درمانی خود صحبت کنید. پزشک شما ممکن است استروئیدها یا داروهای دیگری مانند آزاتیوپرین، ایمونوگلوبین های انسانی IV و یا آناکینرا را تجویز کند.
درمان پریکاردیت با جراحی
اغلب اوقات، داروها تنها درمان مورد نیاز برای بیماران مبتلا به پریکاردیت هستند. اما، اگر مایعات اضافه ای در پریکاردیوم جمع شوند و قلب را تحت فشار قرار دهند، شما ممکن است به یک روش درمانی به نام پریکاردیوسنتز نیاز داشته باشید.
در این روش، از لوله ی نازک بلندی به نام کاتتر برای تخلیه مایع اضافی استفاده می شود. کاتتر و سوزن با استفاده از اکوکاردیوگرافی به سمت پریکاردیوم هدایت می شوند. اگر مایع با سوزن تخلیه نشود، یک عمل جراحی به نام پنجره پریکاردیال انجام می شود.
اگر شما به پریکاردیت انقباضی مبتلا باشید، ممکن است نیاز باشد که بخشی از پریکاردیوم شما برداشته شود، این جراحی پریکاردیوکتومی نامیده می شود.معمولاً برای درمان بیماران مبتلا به پریکاردیت عود کننده، از جراحی استفاده نمی شود، اما اگر درمان های دیگر موفقیت آمیز نباشند، پزشک ممکن است در مورد انجام جراحی با شما صحبت کند.
منابع