مولتیپل میلوما سرطان خون نادر
مولتیپل میلوما نوعی سرطان خون نادر است که در نوعی از سلول‌های سفید خون به‌نام سلول پلاسمایی ایجاد می‌شود. سلول‌های پلاسمایی سالم یا همان سلول‌های بی (B) با تولید آنتی‌بادی (ایمونوگلوبولین) و حمله به عوامل بیگانه با عفونت مبارزه می‌کنند. به‌سبب بیماری مولتیپل میلوما، سلول‌های پلاسمایی سرطانی در مغز استخوان جمع می‌شوند و سلول‌های خونی سالم را از بین می‌برند. سلول‌های سرطانی به‌جای تولید آنتی‌بادی‌های مفید، پروتئین‌های غیرطبیعی تولید می‌کنند که ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. می‌دانید مولتیپل میلوما چقدر خطرناک است و چطور درمان می‌شود؟ برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این بیماری، تا انتهای این مقاله از گروه ?????? ????? با ما همراه باشید.
علت مولتیپل میلوما
علت ایجاد میلوما مشخص نیست. پزشکان می‌دانند که میلوما با یک سلول پلاسمایی غیرطبیعی در مغز استخوان شروع می‌شود. این سلول غیرطبیعی به‌سرعت تکثیر می‌شود و از آنجایی که بلوغ و مرگ سلول‌های سرطانی مثل سلول‌های سالم نیست، درنهایت تولید سلول‌های سالم را مختل می‌کند. سلول‌های میلوما در مغز استخوان، سلول‌های خونی سالم را تخریب می‌کنند که موجب خستگی و ناتوانی در مبارزه با عفونت می‌شود.
سلول‌های میلوما سعی می‌کنند مثل سلول‌های سالم به تولید آنتی‌بادی ادامه دهند، اما این سلول‌ها آنتی‌بادی غیرطبیعی تولید می‌کنند و بدن نمی‌تواند از آن استفاده کند. آنتی‌بادی‌های غیرطبیعی در بدن جمع می‌شوند و ممکن است زمینه‌ساز مشکلاتی مثل آسیب به کلیه شوند. همچنین سلول‌های سرطانی ممکن است به استخوان آسیب بزنند و خطر تجزیه استخوان را بیشتر کنند.
مولیتپل میلوما همیشه با بیماری مرتبطی به‌نام گاموپاتی مونوکلونال با اهمیت نامشخص (MGUS) شروع می‌شود. این بیماری هم مثل میلوما با حضور پروتئین ام (M) مشخص می‌شود که توسط سلول‌های پلاسمایی غیرطبیعی ایجاد می‌شود. بااین‌حال، میزان پروتئین M در این بیماری کمتر است و به بدن آسیب نمی‌زند.
چه افرادی بیشتر در معرض این بیماری‌اند؟
بعضی عوامل ممکن است احتمال بروز مولتیپل میلوما را افزایش دهند، از جمله:
• افزایش سن؛ سن بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری حدود ۶۰ سال یا بیشتر است.
• جنسیت؛ جنس مذکر بیشتر دچار این بیماری می‌شود.
• نژاد؛ سیاه‌پوستان بیشتر دچار این بیماری می‌شوند.
• سابقه خانوادگی ابتلا به مولتیپل میلوما؛
• اضافه وزن و چاقی؛
• بیماری‌های التهابی؛ مثل دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و آرتریت روماتوئید.
• تماس با پرتو؛
• تماس با مواد شیمیایی؛ مانند مواد استفاده‌شده برای تولید لاستیک، نجاری، آتش‌نشانی و علف‌کش‌ها.
• سابقه شخصی ابتلا به گاموپاتی مونوکلونال با اهمیت نامشخص
علائم مولتیپل میلوما
• درد استخوان (به‌خصوص در ستون فقرات و قفسه سینه)؛
• حالت تهوع؛
• یبوست؛
• ازدست‌دادن اشتها؛
• مه ذهنی یا گیجی؛
• خستگی؛
• عفونت‌های مکرر؛
• کاهش وزن؛
• ضعف یا بی‌حسی در دست‌ها و پاها؛
• تشنگی زیاد.
بیماری مولتیپل میلوما عوارض مختلفی دارد، از جمله:
• عفونت مکرر؛
• مشکلات استخوان مانند درد و نازک‌شدن یا شکستگی استخوان؛
• کاهش کارایی کلیه و ایجاد مشکلاتی مثل نارسایی کلیه؛
• کاهش تعداد سلول‌های قرمز خون (کم‌خونی)؛
• خستگی و رنگ‌پریدگی و مشکلات قلبی؛
• کاهش پلاکت خون و بروز مشکلات لخته‌شدن خون
تشخیص مولتیپل میلوما
گاهی مولتیپل میلوما تصادفی با انجام آزمایش خون برای بیماری‌های دیگر تشخیص داده می‌شود. همچنین ممکن است با شک‌کردن پزشک به این بیماری تشخیص داده شود.
روش‌های مختلفی برای تشخیص مولتیپل میلوما وجود دارد، از جمله:
آزمایش خون:
در این آزمایش حضور پروتئین M و پروتئین غیرطبیعی دیگری به‌نام بتا۲میکروگلوبولین تشخیص داده می‌شود. همچنین در آزمایش خون عملکرد کلیه، تعداد سلول‌های خونی، میزان کلسیم و اوریک اسید مشخص می‌شود. افزایش کلسیم خون یا کاهش سلول‌های قرمز هم ممکن است از نشانه‌های مولتیپل میلوما باشد.
آزمایش ادرار:
در این آزمایش حضور پروتئین M یا پروتئین بِنس‌جونز مشخص می‌شود.
آزمایش مغز استخوان:
این نمونه با واردکردن سوزنی بزرگ به درون استخوان گرفته می‌شود.
تصویربرداری:
درمان مولتیپل میلوما
مولتیپل میلوما را تحت کنترل نگه داریم:
اگر علائمی را تجربه می‌کنیم، درمان می‌تواند به تسکین درد، کنترل عوارض بیماری، ایجاد ثبات در وضعیت ما و کند شدن پیشرفت مولتیپل میلوما کمک کند.
ممکن است درمان فوری لازم نباشد:
اگر مبتلا به مولتیپل میلوما هستیم، اما هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنیم، ممکن است بلافاصله به درمان نیاز نداشته باشیم. این حالت همچنین به عنوان مولتیپل میلوم اسمولدرینگ شناخته می‌شود.
مولتیپل میلومایی که رشد آن کند بوده و در مراحل اولیه قرار دارد، ممکن است به درمان فوری نیاز نداشته باشد. با این حال، پزشک به طور منظم وضعیت ما را از نظر علائم پیشرفت بیماری، کنترل می‌کند. این کنترل ممکن است شامل آزمایش‌های دوره‌ای خون و ادرار باشد.
اگر علائم و نشانه‌هایی در ما ایجاد شد که نشانگر پیشرفت بیماری است، پزشک می‌تواند تصمیم به شروع درمان بگیرد.
درمان‌های استاندارد مولتیپل میلوما
گزینه‌های درمان استاندارد مولتیپل میلوما عبارتند از:
درمان هدفمند:
درمان‌های دارویی هدفمند روی نقاط ضعف خاص موجود در سلول‌های سرطانی متمرکزند. با مسدود کردن این ناهنجاری‌ها، درمان‌های دارویی هدفمند می‌توانند سلول‌های سرطانی را از بین ببرند.
ایمونوتراپی:
ایمنی‌درمانی از سیستم ایمنی بدن ما برای مقابله با سرطان استفاده می‌کند. سیستم ایمنی بدن که علیه بیماری مبارزه می‌کند، ممکن است به سرطان ما حمله نکند؛ زیرا سلول‌های سرطانی پروتئین‌هایی تولید می‌کنند که به آنها کمک می‌کند از سلول‌های سیستم ایمنی بدن پنهان شوند. ایمنی درمانی با تداخل در این روند کار می‌کند.
شیمی‌درمانی:
در
شیمی‌درمانی داروهایی استفاده می‌شود که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند. این داروها سلول‌های با رشد سریع، از جمله سلول‌های میلوم را از بین می‌برند. قبل از پیوند مغز استخوان از دوزهای بالای داروهای شیمی‌درمانی استفاده می‌شود.
کورتیکواستروئیدها:
کورتون‌ها سیستم ایمنی بدن را تنظیم می‌کنند تا بتواند التهاب در بدن را کنترل کند. آنها همچنین علیه سلول‌های میلوم فعال هستند.
پیوند مغز استخوان:
پیوند مغز استخوان که به آن پیوند سلول‌های بنیادی نیز گفته می‌شود، روشی است که مغز استخوان بیمار را با مغز استخوان سالم جایگزین می‌کند.
قبل از پیوند مغز استخوان، سلول‌های بنیادی خون‌ساز از خون ما جمع می‌شوند. سپس برای از بین بردن مغز استخوان بیمار، دوزهای زیادی شیمی درمانی دریافت می‌کنیم. سپس سلول‌های بنیادی مجددا به بدن ما تزریق می‌شوند تا به مغز استخوان رفته و دوباره مغز استخوان ما را بازسازی کنند.
پرتودرمانی:
در
پرتودرمانی از پرتوهای پر انرژی ناشی از منابعی مانند اشعه ایکس و پروتون برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این درمان ممکن است برای کوچک شدن سریع سلول‌های میلوما در یک منطقه خاص استفاده شود، به عنوان مثال، هنگامی که مجموعه‌ای از سلول‌های غیرطبیعی پلاسما تومور (پلاسماسیتوما) ایجاد می‌کند که باعث درد یا تخریب استخوان می‌شود.
نحوه استفاده از درمان‌های مولتیپل میلوما
اینکه ما کدام ترکیب درمانی را احتمالاً دریافت خواهیم کرد به این بستگی دارد که آیا ما کاندیدای مناسبی برای پیوند مغز استخوان محسوب می‌شویم یا خیر. این موضوع به خطر پیشرفت بیماری، سن و سلامت کلی ما بستگی دارد.
اگر به عنوان کاندیدای پیوند مغز استخوان در نظر گرفته شده باشیم، درمان اولیه ما احتمالاً شامل ترکیبی از درمان‌ها مانند داروهای افزایش‌دهنده سلول‌های بنیادی خون‌ساز، درمان هدفمند، ایمونوتراپی، کورتیکواستروئیدها و گاهی شیمی‌درمانی است. پس از جمع‌آوری سلول‌های بنیادی خون ما بعد از چند ماه درمان، شیمی درمانی متناسب با نوع بدخیمی انجام می‌شود. بعد از آخرین روز شیمی درمانیپیوند مغز استخوان را ممکن است بلافاصله انجام دهیم یا پیوند را تا زمان عود بیماری با صلاحدید پزشک به تأخیر بیندازیم. پس از پیوند مغز استخوان، به احتمال زیاد به عنوان یک درمان نگهدارنده برای جلوگیری از عود میلوم، درمان هدفمند یا ایمونوتراپی دریافت خواهیم کرد.
اگر کاندیدای پیوند مغز استخوان در نظر گرفته نشویم، درمان اولیه ما احتمالاً شامل ترکیبی از درمان‌ها مانند درمان هدفمند، ایمونوتراپی، کورتیکواستروئیدها و گاهی شیمی‌درمانی است.
اگر میلوم ما عود کرد یا به درمان پاسخ نداد، ممکن است پزشک توصیه کند دوره دیگری از درمان را که در ابتدا به ما کمک کرد، تکرار کنیم. گزینه دیگر، امتحان یک یا چند روش دیگر است که معمولاً به عنوان خط اول درمانی استفاده می‌شوند، این روش‌ها ممکن است به تنهایی یا به صورت ترکیبی استفاده شوند. تحقیقات در مورد تعدادی از گزینه های درمانی جدید در حال انجام است.
درمان عوارض مولتیپل میلوما
از آنجا که مولتیپل میلوما می‌تواند عوارض زیادی ایجاد کند، ممکن است برای این شرایط خاص نیز نیاز به درمان داشته باشیم.
به عنوان مثال:
درد استخوان:
داروهای ضد درد، پرتودرمانی و جراحی می‌توانند به کنترل درد استخوان کمک کنند.
عوارض کلیوی:
افرادی که آسیب جدی در کلیه دارند ممکن است به دیالیز نیاز داشته باشند.
جلوگیری از عفونت‌ها:
پزشک ممکن است واکسن‌های خاصی را برای جلوگیری از ابتلا به عفونت‌ها مانند آنفلوانزا و ذات‌الریه توصیه کند.
از دست رفتن بافت استخوان:
پزشک ما ممکن است داروهای استخوان‌سازی را برای جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان توصیه کند.
کم‌خونی:
اگر کم‌خونی مداوم داریم، پزشک ممکن است داروهایی را برای افزایش تعداد گلبول های قرمز خون توصیه کند.
سوال و پاسخ در مورد مولتیپل‌میلوما
– آیا بیماری مولتیپل میلوما کشنده است؟
هیچ درمان شناخته‌شده‌ای برای مولتیپل میلوما وجود ندارد، اما پزشکان سعی می‌کنند افراد مبتلا به این بیماری تا حد امکان زنده بمانند و زندگی باکیفیتی داشته باشند.
– ایا مولتیپل میلوما درمان قطعی دارد؟
خیر. روش‌های درمانی مختلفی برای این بیمار وجود دارند که به بهبودی طولانی‌مدت کمک می‌کنند. بااین‌حال احتمال بازگشت و عود بیماری وجود دارد.
– عمر بیماران مولتیپل میلوما چقدر است؟
بعضی افراد ۱۰ سال یا بیشتر با این بیمار زندگی می‌کنند. مثل سایر سرطان‌ها، تشخیص و درمان زودهنگام احتمال زندگی طولانی‌تر را افزایش می‌دهد.
– آیا مولتیپل میلوما شایع است؟
مولتیپل میلوما نوعی بیمار نادر است و سالانه از هر ۱۰۰هزار نفر، ۷ نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند.
– چه افرادی به مولتیپل میلوما مبتلا می‌شوند؟
این بیماری در مردان و سیاه‌پوستان شایع‌تر است. معمولا بیماران ۴۰ تا ۷۰ سال سن دارند و میانگین سنی تشخیص بیماری ۶۵ تا ۷۴ سال است.
– مولتیپل میلوما چطور بر بدن اثر می‌گذارد؟
بعضی افراد علائمی ندارند، اما انجام بعضی آزمایش‌‌ها وجود این بیماری را تأیید می‌کند. مثلا نمونه‌گیری از مغز استخوان وجود سلول‌های پلاسمایی را نشان می‌دهد. از طرفی آزمایش خون و ادرار حضور پروتئین‌های مربوط به سلول‌های پلاسمایی غیرطبیعی را تأیید می‌کند.
– آیا می‌توان از ابتلا به مولتیپل میلوما جلوگیری کرد؟
خیر، در حال حاضر هیچ روشی برای پیشگیری از مولتیپل میلوما وجود ندارد.
منابع
