هیپوکسی چیست؟

هیپوکسی به‌معنی کاهش میزان اکسیژن در بافت‌های بدن است. این وضعیت ممکن است موجب علائمی مثل گیجی، احساس خستگی، تنفس دشوار، افزایش ضربان قلب و کبودشدن پوست شود. بسیاری از بیماری‌های قلبی و ریوی مزمن افراد را در معرض ابتلا به هیپوکسی قرار می‌دهند و حتی زندگی‌شان را به خطر می‌اندازند. آیا هیپوکسی درمان دارد؟ می‌دانید چرا ایجاد می‌شود و برای مقابله با آن چه اقدامی باید انجام داد؟ برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای این مقاله از گروه تشخیصی درمانی فرجاد با ما همراه باشید.

 

 

هیپوکسی زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های بدن اکسیژن کافی دریافت نکنند. وقتی نفس می‌کشید، اکسیژن وارد ریه‌ها می‌شود. این اکسیژن از طریق مسیر هوایی وارد کیسه‌هایی به‌نام آلوئول می‌شود. در مرحله بعد، اکسیژن از طریق مویرگ‌های کنار آلوئول‌ها وارد جریان خون می‌شود و درنهایت با جریان خون به بافت‌ها می‌رسد.
 

می‌توانید مولکول‌های اکسیژن را مانند مسافرانی در نظر بگیرید که از فرودگاه (ریه) به‌وسیله ناقل‌هایی وارد بزرگراه (جریان خون) می‌شوند و به مقصد (بافت‌ها) می‌رسند. زمانی‌ که اکسیژن به بافت می‌رسد، مسافر دیگری به‌نام کربن دی‌اکسید جای خود را با اکسیژن عوض می‌کند و از طریق ناقل‌ها به ریه می‌رود و به‌عنوان مواد زائد با بازدم از بدن خارج می‌شود. جریان هوا و جریان خون هر دو در فرایند اکسیژن‌رسانی نقش مهمی دارند. به همین دلیل بیماری‌های ریوی و قلبی احتمال بروز هیپوکسی را افزایش می‌دهند.

 

 

 

• کم‌خونی؛

• آسم؛

• برونشیت؛

• بیماری انسداد ریوی مزمن؛

• نقایص مادرزادی قلب؛

• نارسایی احتقانی قلب؛

• آمفیزم؛

• ذات‌الریه (باکتریایی و ویروسی)؛

• انسداد مجرای هوایی؛

• پنوموتوراکس (هوا در فضای اطراف ریه و کلاپس ریه)؛

• اِدم ریه (مایع در ریه)؛

• آمبولی ریه (لخته خون در ریه)؛

• افزایش فشار خون ریه؛

• فیبروز ریه (زخم ریه)؛

• عفونت هایی مثل کووید ۱۹؛

• آپنه خواب.

 

 

 

شایع‌ترین نوع هیپوکسی است که به‌علت کمبود اکسیژن در خون ایجاد می‌شود. هیپوکسمی ممکن است ناشی از بیماری قلبی و ریوی، نقایص مادرزادی قلب و داروهای کاهنده میزان تنفس باشد. رفتن به مناطق مرتفع، یعنی جایی که میزان اکسیژن کم است، نیز می‌تواند موجب هیپوکسمی شود.

 

خون مقدار زیادی اکسیژن دارد، اما اگر قلب خون را به‌خوبی پمپ نکند یا انسدادی در عروق خونی وجود داشته باشد، اکسیژن کافی به بافت‌ها نمی‌رسد. به این وضعیت هیپوکسی جریان خون یا هیپوکسی ایسکمیک گفته می‌شود. نارسایی مادرزادی قلب، لخته خون، مسمومیت، بیماری‌هایی مثل سندرم رینود، تماس با سرما و شوک احتمال هیپوکسی گردش خون را افزایش می‌دهند.

 

این عارضه زمانی رخ می‌دهد که گلبول‌های قرمز کافی برای حمل اکسیژن از ریه به بافت وجود نداشته باشند. اگر بدن گلبول قرمز کافی نسازد یا این سلول‌ها بدشکل باشند، فرد دچار کم‌خونی می‌شود. کم‌خونی فقر آهن، ازدست‌دادن مقدار زیادی خون و مسمومیت با کربن مونوکسید ممکن است موجب این نوع هیپوکسی شوند.

 

زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های بدن نمی‌توانند به‌خوبی از اکسیژن استفاده کنند. ممکن است اکسیژن زیادی به ریه و جریان خون وارد شود، اما زمانی‌ که اکسیژن به بافت‌ها می‌رسد، چیزی مانع استفاده سلول‌ها از اکسیژن شود. این مسئله ممکن است ناشی از مسمومیت با سیانید، مسمومیت شیمیایی، مصرف مواد مخدر و الکل باشد.

 

 

• بی‌قراری؛

• سردرد؛

• گرگرفتگی؛

• تاری دید؛

• مشکل تکلم؛

• گزگز؛

• گیجی؛

• اضطراب؛

• افزایش ضربان قلب؛

• افزایش تنفس؛

• سختی در تنفس یا تنگی نفس.

 

 

 

 

 

آزمایش گاز خون شریانی (ABG): با یک سوزن نازک خون از مچ دست، بازو یا کشاله ران گرفته می‌شود تا مقدار اکسیژن آن بررسی شود.

آزمایش عملکرد ریه (PFT): به‌وسیله دهانی متصل به یک دستگاه عمل دم و بازدم را انجام می‌دهید تا عملکرد ریه شما بررسی شود.

تصویربرداری: پرتوی ایکس، سی تی اسکن و اسکن وی‌کیو (V/Q) ابزارهایی برای عکس‌برداری از اندام ‌های داخلی هستند. این تصاویر تشخیص عامل بیماری را راحت‌تر می‌کنند.

اکوکاردیوگرام (ECG): در این آزمایش از امواج صوتی برای تصویربرداری از قلب، ارزیابی عملکرد قلب، تشخیص ناهنجاری‌های ساختاری یا بیماری‌های قلبی استفاده می‌شود.

الکتروکاردیوگرام (EKG): از این آزمایش برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی قلب و ارزیابی ضربان و ریتم قلب و ناهنجاری‌های احتمالی استفاده می‌شود.

 

 

 

هیپوکسی خاموش که هیپوکسی شاد هم نامیده می‌شود، وضعیتی است که افرادی با کمبود اکسیژن دچار علائم معمول هیپوکسی نمی‌شوند. این حالت در ۳۲ تا ۶۵درصد از افراد مبتلا به کووید ۱۹ گزارش شد.

 

نبود اکسیژن سلول‌های مغزی را می‌کشد. بعضی از این سلول‌ها در کمتر از ۵ دقیقه می‌میرند. اگر بیشتر از ۵ دقیقه اکسیژن به مغز نرسد، ممکن است موجب تشنج، کما یا مرگ مغزی شود.