انواع سکته مغزی، عوامل خطر و روشهای پیشگیری، تشخیص و درمان آن

به گزارش مجله خبری  گروه تشخیصی درمانی فرجاد:

اگر خون‌رسانی به قسمتی از مغز دچار اختلال شده و متوقف گردد، این قسمت از مغز دیگر نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد. این وضعیت را اصطلاحا سکته مغزی می‌نامند.

این نوع سکته زمانی رخ می دهد که جریان خون به مغز متوقف یا کاهش یابد؛ که به موجب آن اکسیژن و مواد غذایی کافی منتقل نشده و سلول های مغز به تدریج از بین می روند. سکته مغزی یکی از موارد اورژانس محسوب شده و باید با انجام اقدامات موردنیاز، میزان آسیب به سلول های مغز را کاهش داد. خوشبختانه، در بسیاری از موارد، می توان با اصلاح سبک زندگی، از سکته پیشگیری کرد.

 

انواع سکته مغزی:

1. ایسکمیک:

شایع ترین نوع سکته محسوب شده که طی آن یک لخته، مانع رسیدن خون و اکسیژن به مغز می شود.

 

2. هموراژیک (خون ریزی دهنده):

این نوع زمانی رخ می دهد که یکی از رگ های خونی ضعیف، سوراخ شده و موجب خونریزی به بافت مغزی می شود. همچنین ترکیدن رگ، مانع جریان خون به مغز نیز می شود. سکته مغزی هموراژیک معمولا ناشی از آنوریسم یا ناهنجاری شریانی وریدی مغز (AVM) می باشد.

 

3. حملات ایسکمیک گذرا (TIA):

این نوع سکته مغزی زمانی رخ می دهد که خون قادر به رسیدن به قسمتی از مغز نباشد اما پس از گذشت مدت زمان کوتاهی، جریان خون به حالت طبیعی خود بازگردد و علائم ناشی از آن مرتفع می شوند.

 

عوامل:

1. ایسکمیک :

هر عاملی که سبب تنگ شدن یا انسداد عروق خونی شود از عوامل این نوع سکته به حساب می آید. رسوبات چربی در سرخرگ ها که پلاک نیز نامیده می شوند یکی از عواملی هستند که می توانند سبب ایجاد لخته و درنهایت ایسکمی شوند.

 

2. هموراژیک (خون ریزی دهنده):

عواملی که می توانند منجر به سوراخ شدن یا ترکیدن رگ ها شوند عبارتند از: فشارخون، تروما، داروهای رقیق کننده ی خون و آنوریسم.

 

3. حملات ایسکمیک گذرا (TIA) :

عوامل ایجاد این نوع، همانند سکته مغزی ایسکمیک می باشد. با وجود اینکه در این نوع، جریان خون تنها برای مدت کوتاهی توقف یا کاهش می یابد و عوارض آن نیز از بین می روند اما شخص حتما باید به پزشک مراجعه کند زیرا TIA خود نشان دهنده ی وجود عوامل سکته در بدن بوده و در صورت عدم درمان های موردنیاز می تواند منجر به سکته های شدید در آینده شود.

به گفته مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها (CDC)، در صورت عدم درمان های لازم، بیش از یک سوم افرادی که حملات ایسکمیک گذرا را تجربه کرده اند، در طی یک سال پس از آن به سکته مغزی دچار می شوند. بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد، طی ۳ ماه پس از حملات ایسکمیک گذرا، به سکته مغزی دچار می شوند.

 

عوامل خطر:

عوامل متعددی می توانند احتمال ابتلای شخص به سکته مغزی را افزایش دهند. همچنین، برخی از این عوامل میزان خطر ابتلا به سکته ی قلبی را نیز افزایش می دهند.

برخی از عوامل قابل اصلاح و درمان که می توانند منجر به سکته مغزی شوند عبارتند از:

 

عوامل خطر ناشی از سبک زندگی:

  1. اضافه وزن یا چاقی
  2. عدم فعالیت بدنی
  3. مصرف الکل
  4. استفاده از داروهای غیرمجاز مانند کوکائین و متامفتامین

 

عوامل خطر ناشی از شرایط پزشکی:

  1. فشارخون
  2. استعمال سیگار یا قرار گرفتن در معرض دود دسته دوم
  3. کلسترول بالا
  4. دیابت
  5. آپنه خواب انسدادی
  6. بیماری های قلبی عروقی

سابقه ی شخصی یا خانوادگی ابتلا به سکته مغزی، سکته قلبی یا حملات ایسکمیک گذرا

سن:
افراد بالای ۵۵ سال بیشتر در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی می باشند.

قومیت: 
افراد آفریقایی-آمریکایی نسبت به دیگر قومیت ها، بیش تر در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی هستند.

جنسیت:
مرد ها بیش تر در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی می باشند. خانم ها معمولا در سنین بالاتر به سکته مغزی دچار شده و احتمال مرگ آن ها به علت سکته ی مغزی بیشتر از مردان است. هورمون ها: استفاده از قرص های ضد بارداری و یا هورمون درمانی که حاوی استروژن می باشند. همچنین افزایش سطح استروژن به علت بارداری و زایمان

 

علائم:

  1. احساس گیجی شامل مشکل در صحبت کردن و ادراک
  2. سردرد
  3. بی حسی صورت، دست یا پا
  4. مشکل دید در یک یا هر دو چشم ها
  5. اختلال در راه رفتن

 

پیشگیری:

  1. کنترل فشار خون
  2. کاهش میزان کلسترول و چربی اشباع در رژیم غذایی
  3. ترک استعمال تنباکو
  4. کنترل دیابت
  5. حفظ وزن مناسب
  6. داشتن رژیم غذایی سرشار از میوه ها و سبزیجات
  7. انجام منظم ورزش
  8. ترک الکل
  9. درمان آپنه خواب انسدادی
  10. اجتناب از مصرف داروهای غیرمجاز

 

تشخیص:

معاینه فیزیکی

  1. آزمایش خون
  2. CT اسکن
  3. MRI
  4. سونوگرافی کاروتید
  5. آنژیوگرام مهره ای
  6. اکوکاردیوگرام

 

درمان:

در صورت وجود علائم سکته مغزی فورا به پزشک مراجعه کنید. بهترین روش درمانی با توجه به شرایط بیمار و صلاحدید پزشک اتخاذ خواهند شد.

برخی از روش های درمانی سکته مغزی عبارتند از:

روش های درمان سکته مغزی ایسکمیک:

  1. درمان اورژانسی با استفاده از دارو
  2. تزریق داخل وریدی آنتپلاز
  3. تزریق آنتپلاز مستقیم به ناحیه ی وقوع سکته مغزی
  4. از بین بردن لخته با استفاده از استنت
  5. اندارترکتومی کاروتید
  6. آنژیوپلاستی

 

روش های درمانی سکته مغزی هموراژیک(خون ریزی دهنده):

  1. درمان اورژانسی با استفاده از دارو
  2. ترمیم عروق خونی با استفاده از جراحی
  3. جراحی کلیپینگ آمبولیزاسیون اندوواسکولار با استفاده از کویل
  4. جراحی خارج کردن AVM
  5. رادیوجراحی استریوتاتیک

 

 آزمون سکته مغزی به شناسایی علایم و نشانه های این بیماری کمک می کند.

 چهره:

از فرد بخواهید لبخند بزند. آیا یک طرف صورت او بی حس است؟

 بازوها:

از فرد بخواهید دست ها و یا پاهایش را بالا ببرد. آیا یک طرف پایین است؟

حرف زدن:

از او بخواهید یک جمله ساده را تکرار کند. آیا در به یاد آوردن و بیان کلمات با دشواری روبرو است؟

 

⚠️ زمان طلایی برای درمان این بیماری تا ۴ ساعت پس از مشاهده علائم است.

در صورتی که حتی فقط یک علامت را مشاهده کردید و یا علائم خفیف بودند و یا برطرف شدند، فورا خودتان را به پزشک برسانید.

با انجام عکس برداری از مغز که به صورت CT Scan یا MRI انجام می شود می توان به نوع، محل و میزان سکته را تشخیص داد.

درمان بر اساس نوع سکته شامل مجموعه ای از عوامل شامل داروها، جراحی و فیزیوتراپی می باشد.

 

پیشگیری:

 این بیماری ارتباط مستقیمی با چربی، قند و فشار خون دارد. کنترل آن ها بسیار کمک کننده است.

 از سن ۵۵ سالگی خطر این بیماری افزایش پیدا می کند، پس بهتر است آزمایش های خونی لازم را با مشورت پزشکتان سالانه انجام دهید.

 رژیم غذایی کم نمک،کم چرب و پر فیبر داشته باشید.

 ورزش روزانه و منظم داشته باشید.

 سیگار و قلیان را کنار بگذارید.